راهنمای نصب لوله و اتصالات پلی اتیلنی

لوله و اتصالات پلی اتیلن با توجه به مزایای زیادی مانند استحکام زیاد، انعطاف پذیری، صاف و صیقلی بودم، هزینه پایین حمل و نقل و اتصال و … امروزه به طور گسترده ای جایگزین دیگر لوله ها شده اند و مدیران اجرایی این مدل از لوله ها را ترجیح می دهند.
بر روی یک خط لوله مدفون، نیروهای مختلفی وارد می شود که برخی از آنها نظیر نیروی ناشی از وزن خاک، وزن آب های زیر زمینی (در صورت وجود)، فشار داخلی (در جریان های تحت فشار) و نیروهای ترافیکی مشخص که قابل محاسبه و تخمین بوده و پاره ای دیگر نیز نامشخص و موردی می باشد. برای در نظر گرفتن نیروهای فوق روش های مختلفی وجود دارد که بستگی به شرایط محل استفاده خط لوله دارد؛ اما اصول کلی آنها مشابه می باشد.
مهمترین مسأله در کارگذاری لوله های مدفون، رفتار متقابل لوله و خاک در ارتباط با یکدیگر است. در واقع سیستم لوله-خاک مثل یک ساختار کامپوزیتی عمل می کند که در آن خواص سیستم می تواند افزون بر میانگین خواص اجزا باشد.
با انتخاب مناسب جنس و درصد کوبش خاک اطراف لوله، می توان از ایمن بودن و عمر طولانی خط لوله اطمینان لازم را حاصل نمود و این مهم در کلیه عملیات نصب، از انتقال و جابجایی و انبارش گرفته تا حفر ترانشه و خاکریزی، بدون داشتن دقت کافی، تجربه لازم و بررسی های مناسب حاصل نمی شود.

برش دهی و تمیز کردن لوله ها

برای نصب لوله های پلی اتیلن باید مواردی را رعایت کنید. در بعضی موارد کل شاخه لوله مورد استفاده شما نیست و باید آن را کوچک کرده و برش دهید هم چنین باید توجه داشته باشید که سر لوله برش داده شده سالم باشد و آسیبی به آن وارد نشده باشد.
برای برش نباید از اره دندانه درشت استفاده شود برای لوله های بزرگ هم باید از ماشین آلات مخصوص استفاده شود. قبل از نصب باید سر شاخه لوله ها با دستمال کاملا تمیز شوند. متصل کردن لوله ها به یکدیگر و عملیات جوش دادن باید در خارج از ترانشه انجام شود و همچنین باید در قسمتی که می خواهید لوله جوش داده شود تعدادی الوار در زیر آن قرار دهید و عمل جوش را انجام دهید.
می توانید همان ابتدا محل هایی که قرار است جوش انجام شود را مشخص کنید و الوارها را در آن قسمت قرار دهید و عمل جوش را انجام دهید و یک نکته دیگر اینکه ترانشه نباید قبل از اجرای عملیات مرطوب باشد و اینکه کیفیت ترانشه بسیار مهم است و نباید در آن سنگ و کلوخ باشد.

نصب شیرآلات و خاکریزی مقدماتی

بعد از این مرحه نوبت به نصب شیرآلات می رسد که اتصالات فلنجی از جمله آنها است. بعد از این مرحله لازم است روی خطوط لوله مقداری خاک ریخته شود تا لوله ها متراکم شوند و حرکت نکنند که به این نوع خاکریزی، خاک ریزی مقدماتی می گویند در این مرحله قسمت هایی که اتصالات وجود دارند باید خارج از خاک باشد.

تمیز نمودن خط و انجام آزمایش های هیدرواستاتیک و خاک ریزی نهایی

مرحله بعدی تمیز کردن خطوط لوله است که این کار با استفاده از آبی مشابه آب شرب شهری با غلظت حداقل ۱ گرم در متر مکعب کلر و حداکثر ۳ گرم در متر مکعب انجام می شود. در مرحله بعدی آزمایشات هیدرو استاتیک انجام می شود و مقدار فشار در این مرحله ۱/۵ برابر فشار اسمی لوله است. اگر نتایج آزمایشات مورد قبول بود اجازه داده می شود مرحله خاک ریزی نهایی و پرکردن ترانشه انجام داده شود.

چه نکاتی را حین نصب لوله پلی اتیلن باید رعایت کرد؟

– عرض ترانشه تابعی است از قطر لوله، روش کوبش، سهولت و خاک پشتبند. با در نظر گرفتن عوامل اشاره شده عرض ترانشه باید در حداقل میزان مجاز انتخاب شود؛ لذا از هرگونه تعریض بی مورد باید خوداری شود. زیرا هرچه عرض ترانشه بیشتر باشد، فشار خاک روی لوله نیز بیشتر خواهد شد. حداقل عرض ترانشه طبق بخش ۳۰ دستورالعمل AASHTO یک و نیم برابر قطر خارجی لوله است.
– از مرطوب شدن ترانشه حین عملیات نصب لوله ها باید به شدت جلوگیری شود.
– چگونگی تهیه بستر ترانشه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. کف ترانشه باید صاف و عاری از هرگونه سنگ و کلوخه باشد. پیشنهاد می شود در صورتی که خاک کف ترانشه مناسب نیست، برای بسترسازی از خاک های با کیفیت بالاتر که از محل دیگر تأمین می شود استفاده شود.
– خاک پشتبند باید به خوبی کوبیده شود تا سختی خاک بالاتر رود. هرچه کوبش خاک کنار لوله بهتر انجام شود، رفتار لوله تحت فشارهای خارجی بهتر و مناسب تر خواهد بود.
– برای کوبش خاک بالای لوله (بکفیل ابتدایی و نهایی) باید از وسایل و تجهیزات مناسب استفاده نمود.

روش نصب لوله پلی اتیلن تک جداره

1- برش لوله

در لوله گذاری با استفاده از لوله های پلی اتیلن، مواردی پدید می آید که به قطعه لوله کوتاه تر از شاخه لوله های موجود نیاز پیدا شود. در این موارد، باید با بریدن قسمتی از طول شاخه موجود، قطعه لوله مورد نظر را ساخت. برش لوله باید به طریقی انجام شود که سر لوله های حاصل از برش، کامل و سالم بوده و آسیبی به لوله وارد نیاید.
برای برش لوله، باید از دستگاه هایی استفاده شود که حداقل براده و تراشه را در محل ایجاد کند. پس از اتمام برش، لازم است با استفاده از سوهان مناسب، سطح برش را کاملا مسطح کرده و تمام براده و تراشه را جدا کرد تا آماده برای جوش لب به لب شود.

2- تمیز کردن لوله و متعلقات

قبل از نصب، داخل و خارج سر ساده هر یک از شاخه های لوله و سر متعلقات، باید با پارچه خشک و کاملا تمیز شود.

3- نصب لوله و متعلقات

پیمانکار موظف است با رعایت کلیه موارد قبلی، لوله هایی که باید داخل ترانشه نصب شوند را به تعداد شاخه و در اقطار مورد نیاز و حسب مورد، متعلقات مربوط را با نظر و تأیید مهندس مشاور تعیین کرده و در کنار ترانشه، به ترتیبی که باید نصب شوند، نصب لوله پلی اتیلنریسه نماید.
اتصالی های جوشی لب به لب لوله ها و متعلقات باید در خارج ترانشه انجام شود. برای تأمین این منظور، باید پیمانکار الوارهایی به ضخامت، عرض و طول مناسب به تعداد کافی تهیه کرده و در کارگاه آماده داشته باشد. این الوارها، باید به فواصل معین روی ترانشه و در جهت عمود بر امتداد ترانشه، به نحوی گذاشته شوند که کاملاً در یک تراز باشند.
سپس، شاخه لوله های پلی اتیلن را که قرار است به یکدیگر جوش داده شوند، باید به صورت آزاد روی این الوارها، به صورتی گذاشته شوند که محور هر دو شاخه لوله در محل اتصال در یک امتداد بوده و زیر هر شاخه لوله، تعداد کافی الوار به فواصلی قرار داده شود که مانع از انحنای شاخه لوله بر اثر وزن خود گردد. ابعاد، تعداد و فواصل الوارها، بستگی به قطر، طول و وزن شاخه لوله هایی خواهد داشت که قرار است در مسیر مورد نظر نصب شوند.
برای تسهیل کار با دستگاه مخصوص جوش لب به لب، پیمانکار می تواند به طور موقت، قطعه الوار بزرگتری روی ترانشه در محل اتصال دو شاخه لوله قرار داده و دستگاه مخصوص نصب لوله پلی اتیلن جوش لب به لب را روی این الوار مستقر کند.
عملیات اتصال باید از یک طرف مسیر شروع شده و اتصالی ها به ترتیب، یکی پس از دیگری انجام شوند، تا تمام اتصالی لوله ها و متعلقاتی که در یک مسیر نصب می شوند، برقرار گردد. شاخه لوله ها و متعلقاتی که به شرح فوق به یکدیگر متصل و یکپارچه می شوند، یک قطعه از خط لوله را تشکیل می دهند که باید به آرامی در ترانشه قرار داده شود.

4- نصب شیرآلات و متعلقات

چنانچه اتصال شیرآلاتی که برای نصب در خط لوله پلی اتیلن در نظر گرفته شده از نوع فلنجی باشد. نصب این نوع شیرآلات عینا نظیر نصب شیرآلات در خطوط لوله فشاری دیگر می باشد. در صورتی که اتصالی این شیرالات از نوع دیگری باشد در آن صورت می توان از تبدیل پلی اتیلنی که این اتصالی را تبدیل به اتصالی فلنجی می کند استفاده کرد.

5- پشت بندها و مهارهای بتنی

پشت بندها و مهارهای بتنی خطوط لوله پلی اتیلن فشاری، عینا نظیر پشت بندهای سایر خطوط لوله فشاری است که در بخش نکات مشترک لوله گذاری و سایر بخش های این مجموعه تشریح شده است.

6- خاکریزی مقدماتی روی لوله های نصب شده

قبل از آنکه آزمایش هیدرواستاتیک خطوط لوله نصب شده آغاز شود، لازم است اطراف و روی لوله با خاک مناسب پر شده و متراکم گردد، تا خط لوله در جای خود ثابت مانده و بر اثر فشار داخلی ضمن انجام آزمایشات، از جای خود تکان نخورد.
نظر بر اینکه هنگام آزمایش هیدرواستاتیک خط لوله لازم است تمام اتصالات در محل نصب لوله پلی اتیلنی و متعلقات قابل رویت باشند تا در صورت نشت آب از آن بتوان محل نشت را به آسانی پیدا کرد. لذا خاکریزی قبل از انجام آزمایش هیدرواستاتیک باید طوری انجام شود که اتصالی ها و متعلقات و شیرآلات قابل رویت باشند.
خاکریزی که بدین ترتیب انجام گرفته، خاکریزی مقدماتی نامیده می شود. در خاکریزی مقدماتی، لازم است نکات مربوط به نوع بسترسازی که برای خط لوله عملیات تعیین شده است، رعایت گردد. خاکریزی مقدماتی تا آنجا که با لوله تماس دارد، باید با همان مصالحی انجام شود که در لوله های پی.وی.سی برای خاکریزی زیر و اطراف لوله تعیین شده است. بقیه خاکریزی مقدماتی نیز باید مطابق مشخصات طرح انجام شود.
خاکریزی مقدماتی باید اطراف لوله را پر کرده و در چند لایه به طور یکنواخت انجام شود. حداقل ارتفاع خاکریزی مقدماتی روی تاج لوله 30 سانتی متر و در شرایط خاص، این مقدار حداقل با توجه به مشخصات طرح و تمهیدات لازم، قابل اجرا خواهد بود.

7- تمیز نمودن خطوط لوله

شستشوی سراسری خط لوله باید پس از اتمام آزمایش و ضدعفونی، با آب پاک دارای کلر با غلظت تزریق به آب شرب انجام شود. برای این منظور باید از آب مشابه آب شرب شهری و با کنترل و تنظیم مقدار کلر آن از منبع تغذیه استفاده شود.
مقدار کلر آب مورد استفاده برای شستشوی سراسری 3 گرم در مترمکعب باشد. در ضمن با توجه به وجود آب با غلظت زیاد کلر در خط ضد عفونی شده، شستشوی سراسری خط حتی الامکان بلافاصله و حداکثر ظرف مدت 24 ساعت پس از اتمام آزمایش سراسری و ضد عفونی نمودن خط لوله انجام پذیرد. شستشوی سراسری خطوط لوله می تواند با ضد عفونی نمودن خط ادغام شود. برای این منظور، پس از اتمام مراحل ضدعفونی کردن خطوط لوله و شبکه های آبرسانی، می توان با افزودن آب با غلظت کلر بسیار کم و یا بدون کلر، غلظت کلر را در آب مصرفی برای ضدعفونی نمودن خطوط لوله کاهش داده و به تدریج به خطوط و شبکه های در دست بهره برداری هدایت نمود.

8- آزمایش هیدرواستاتیک خطوط لوله نصب شده

در آزمایش هیدرواستاتیک لوله های پلی اتیلن، علاوه بر موارد نصب لوله پلی اتیلن مشابه مندرج برای لوله های پی.وی.سی، حساسیت جهت خروج کلیه هوای محبوس شده در خط لوله الزامی است. علت این امر، وجود خاصیت ویسکوالاستیک در این لوله ها است. بدین معنی که بعد از اعمال فشار داخلی، در جدار لوله خزش  ایجاد شده و بنابراین فشار داخلی تغییر خواهد نمود.
وقتی که لوله پلی اتیلن تحت فشار آزمایش قرار گرفت و پمپ تأمین فشار متوقف شد، فشار به تدریج در داخل لوله کاهش می یابد. حتی در مورد یک قطعه لوله که صددرصد آببند باشد، به علت خاصیت ویسکوالاستیک لوله و خزش لوله، این تقلیل فشار به وجود خواهد آمد. این تقلیل فشار به صورت غیر خطی است، یعنی در شروع کار، مقدار افت فشار بیشتر و به تدریج ثابت خواهد شد.
فشار آزمایش حداکثر 5/1 برابر فشار اسمی خط لوله می باشد، ولی ممکن است در شرایط خاص، مهندس مشاور این مقدار را تا 5/1 برابر فشار کار خط لوله کاهش دهد. لوله های پلی اتیلن باید در طول هایی متناسب با قطر و شرایط محلی مورد آزمایش قرار گیرند. طول لوله تحت آزمایش در لوله های اقطار کوچک در حدود 800 متر و در لوله های با قطر بیشتر، کمتر از مقدار فوق توصیه می شود.
توجه: چنانچه گرمای لوله پلی اتیلن بیش از 30 درجه سانتیگراد باشد، نباید آن را مورد آزمایش هیدرواستاتیک قرار داد.

9- نتیجه آزمایش

– بعد از قطع تلمبه زنی به داخل خط لوله تحت فشار و پس از مدت یک ساعت، در صورتی نتیجه آزمایش مورد قبول خواهد بود که مقدار آبنصب لوله پلی اتیلن لازم برای تأمین فشار به مقدار اولیه، از مقدار 3 لیتر در هر کیلومتر خط لوله به ازای هر 25 میلی متر قطر داخلی لوله و برای هر 3 اتمسفر فشار تست در 24 ساعت تجاوز نکند.
– مدت زمان آزمایش باید در زمان تهیه لوله از کارخانه سازنده نیز استعلام شده باشد.
– اگر افت فشار در طول زمان آزمایش قابل توجه بوده و عملا نشت آبی ملاحظه نشود، به معنی این است که مقدار هوای محبوس شده در خط لوله زیاد بوده که باید نسبت به تخلیه این هوا، اقدام و مجددا نسبت به آزمایش هیدرواستاتیکی لوله اقدام نمود.
– چنانچه در حین آزمایش، مقدار نشت غیرمجاز نشان داده شود، ابتدا متعلقات مکانیک و سپس جوش های پلی اتیلن، باید مورد کنترل قرار گیرند و پس از رفع اشکالات، نسبت به انجام آزمایش مجدد اقدام نمود.
– پس از انجام آزمایش، فشار داخل لوله باید به تدریج کاهش داده شود تا به شرایط پیش از آزمایش برسد.
– چنانچه به هر دلیل، آزمایش مجدد مورد نظر باشد، باید فاصله زمانی مناسبی بین دو آزمایش در نظر گرفت. این فاصله در هر صورت نباید از 5 برابر مدت زمانی که لوله تحت آزمایش بوده است کمتر باشد.

10- تکمیل خاکریزی روی لوله های نصب شده

پس از اتمام آزمایش هیدرواستاتیک خطوط نصب شده و رفع نواقص، چنانچه خطوط نصب شده مورد قبول مهندس مشاور واقع گردد، پیمانکار اجازه دارد نصب لوله پلی اتیلن که عملیات خاکریزی داخل ترانشه را ادامه داده و تکمیل نماید، به طوری که ترانشه با خاک پرشده و خاکریزی حاصل در حد مطلوب متراکم شود.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *